HyperREALISME
de zo exact mogelijke weergave van de werkelijkheid
Was u ook een van hen die de tentoonstelling Hyperrealisme-sculptuur in de Kunsthal van Rotterdam bezocht? Op 29 april 2018 werd de 100.00ste bezoeker geregistreerd en op de laatste openingsdag 30 juni 2018 zal dat ongetwijfeld verdubbeld zijn. Een ongekend aantal mensen dus die de moeite namen om van dichtbij of van ver naar de Kunsthal te komen om deze tentoonstelling te zien. Wat trok de bezoekers naar deze vorm van Kunst?
Monsterlijk uitvergroot zoals A Girl een 5 m. lange pasgeboren baby van Roy Mueck of het ontroerend 10% kleiner dan de werkelijkheid weergegeven beeld The Woman and Child van Sam Jinks. Tot in het allerkleinste detail is voor het oog de werkelijkheid met grote precisie weergegeven.
Twee voorbeelden van vervormde realiteit zijn het zwevende geklede mannenbeeld Josh van Tony Matelli die zich niets lijkt aan te trekken van de natuurwetten, en het liggende mannennaakt op kussen zonder hoofd getiteld Elie van Belinda De Bruyckere.
Ik had graag deze blog met foto’s van de tentoongestelde werken verrijkt, maar op de kunstwerken rust auteursrecht. Als u de tentoonstelling niet hebt bezocht dan hoop ik dat u mij gelooft wanneer ik zeg hoe bedrieglijk echt het op een mens lijkt.
Wikipedia
Zegt Wiki dat deze vorm van Kunst geen persoonlijke uitdrukking van emoties in zich heeft? Inderdaad niet in de vingertoets, de huid van het beeld, zo kenmerkend voor de eigenheid van de beeldhouwer die werkt in de traditionele materialen als was of klei, en hout of steen waar guts en steenbeitel de oppervlakte bepalen. Ook niet in een aangedikte expressie, maar wel en zeker in de pose waarin het model is neergezet en hoe het is uitgebeeld. Zoals b.v. ‘Woman and Child’ van Sam Jinks. Wat een emotie straalt uit dit kunstwerk! Daar voor staand voelt men tegelijk de kwetsbaarheid van het nieuwe leven als de kwetsbaarheid van de oudere vrouw.
Imitatie van de natuur
’Kunst begint daar waar de nabootsing eindigt’ een citaat uit De Profundis van de Ierse schrijver Oscar Wilde. Opgeschreven in 1897.
Lang gold imitatie van de natuur in de kunstwereld als wansmaak. Eenvoud was het kenmerk van het ware. Het materiaal moest duidelijk zijn: brons is brons, hout is hout, steen is steen en gebakken klei is terra cotta. Geen beschilderingen noch andere toegepaste materialen.
Had illusie en het materiaalbedrog van het hyperrealisme nogwel iets met artistieke waarde van doen? Kunstliefhebbers trokken een wenkbrauw op bij het zien van deze realistische werken in musea en op de academie werd geleerd dat dit de verwording van de kunst was.
Twee voorbeelden uit de 19e eeuw een portretbuste van Barrias en een van Cordier. Die van Barrias is het portret van marmer en de kleding van brons, bij Cordier is het precies omgekeerd.
Boven het portret van Barrias van marmer met kleding van brons en
bij Cordier is het precies omgekeerd
Hyperrealisme niet van de laatste 50 jaar
Anders dan misschien gedacht is het hyperrealisme helemaal niet nieuw noch in de schilderkunst noch in de beeldhouwkunst. Sterker nog, het bestaat al sinds 1400.
De romp van de Medici Venus, la Specola, slapend als Doornroosje in een glazen vitrine in het Zoölogisch museum in Florence, kan in delen worden opengeklapt om medische studenten een kijkje te geven in haar binnenste.
En niet alleen dit voorbeeld is in het Florentijnse museum te zien, zoekt u op internet bij la Specola dan
ziet u hoe nauwgezet de kunstenaar met de patholoog- anatoom samenwerkte om zowel van buiten als van binnen een levensecht beeld de studenten te kunnen tonen.
In oude kerken, vooral in de Mediterrane landen, zijn de heiligenbeelden een voorbeeld van intens realisme. De kunstenaars schroomden het gebruik van geen enkel materiaal om zo dicht mogelijk bij het ‘net echt’ te komen. Om te geloven, zo redeneerden de bisschoppen, moesten de kerkgangers eerst zien. Het houten beeld werd daarom levensecht beschilderd, voorzien van glazen ogen, nagels werden van hoorn gemaakt en de tanden van ivoor. Glaspareltjes waren net echte tranen op de wangen, en voor het bloed van de martelaren werd gekleurde hars gebruikt.
Prikkelende vragen
De aantrekkingskracht van het wassen beeldenkabinet van Madame Tussaud in Londen met al die beroemd- en beruchtheden kent geen grenzen.
Wat was de aantrekkingskracht van deze tentoonstelling in de Kunsthal?
Een onbewust of bewust verlangen naar terugkeer van het figuratieve in de Kunst? Het herkenbare. Of was het een beetje griezelen, ze zien er zo levend uit, maar ze ademen niet.
Als beeldhouwer liep ik daar ook en ik probeerde in te voelen waarom deze mijn collegae zo ongelooflijk precies en nauwgezet de mens zo levensecht wensten weer te geven. Was het hun hang naar de groots mogelijk perfectie? Een laten zien dat hij of zij dit meester was. Of… was het uit de behoefte om de beschouwer een beetje voor de gek te houden?
